hadith 36 : het voorzien in de behoefte van je broeder

aboe hoerayrah t overlevert dat de profeet  zei:“wie één van de moeilijkheden van de gelovige verhelpt, allah zal één van zijn moeilijkheden verhelpen op de dag der opstanding. en wie een ongemak (van een ander)vergemakkelijkt, allah zal in dit wereldse leven en in het hiernamaals zijn ongemak vergemakkelijken. en wie (de(fouten van) een moslim bedekt, allah zal in dit wereldse leven en in het hiernamaals zijn (fouten)bedekken. en allah blijft de dienaar helpen zolang hij zijn broeder helpt. en wie een pad bewandelt zoekende naar kennis, allah zal voor hem hiermee een pad naar het paradijs vergemakkelijken. en er is geen groep mensen die zich in één van de huizen van allah verzamelt om het boek van allah te reciteren en onderling te bestuderen, of hij doet innerlijke rust op hen neerdalen, en genade zal hen bedekken en de engelen zullen zich om hen scharen en allah zal hen gedenken bij degenen die bij hem zijn. en wie vertraagd wordt door zijn daden, zijn goede familienaam zal dit niet kunnen versnellen.”                                                                                              (overgeleverd door moeslim met deze bewoordingen)

uitleg

an-nawawi (moge allah hem genadig zijn) schrijft in zijn zesendertigste overlevering van ‘al-arba^cien un-nawawiyyah’ dat aboe hoerayrah overlevert dat de profeet  zei: “wie één van de moeilijkheden van de gelovige verhelpt, allah zal één van zijn moeilijkheden verhelpen op de dag der opstanding.” met een moeilijkheid wordt bedoeld: iets zwaars en benauwends.

onder verhelpen wordt het opheffen van de moeilijkheid verstaan. ‘wie één van de moeilijkheden van de gelovige verhelpt.’ er wordt hier over moeilijkheden in het algemeen gesproken, ongeacht of dit nu om een materieel, lichamelijk, gezins-, individueel of maatschappelijk probleem gaat.

 ‘allah zal één van zijn moeilijkheden verhelpen,’ oftewel, opheffen en doen verdwijnen‘op de dag der opstanding.’ en er bestaat geen twijfel over het feit dat de moeilijkheden op de dag der opstanding vele malen groter zijn dan de moeilijkheden in dit wereldse leven. wie dus één van de moeilijkheden van de gelovige verhelpt, allah zal één van zijn moeilijkheden verhelpen op de dag der opstanding.

‘en wie een ongemak (van een ander)vergemakkelijkt,’ oftewel, zijn ongemak verhelpt en opheft‘allah zal in dit wereldse leven en in het hiernamaals zijn ongemak vergemakkelijken.’ hier wordt een onderscheid gemaakt tussen een beloning in het wereldse leven en één in het hiernamaals. toen er daarentegen gesproken werd over de moeilijkheden werd de beloning beperkt tot het verhelpen van één van de moeilijkheden op de dag der opstanding. dit omdat de moeilijkheden op de dag der opstanding enorm zullen zijn.

‘en wie de (fouten van een)moslim bedekt,’ oftewel, één van zijn slechte tekortkoming, het zij qua uiterlijk, gedrag, geloof dan wel qua wereldse zaken. als hij dit bedekt en verhult en dit niet openbaart aan de mensen, ‘allah zal in dit wereldse leven en in het hiernamaals zijn (fouten)bedekken.’ oftewel, allah zal zijn tekortkomingen bedekken voor de mensen in zowel het wereldse leven als het hiernamaals.

vervolgens deed de profeet  een allesomvattende uitspraak: “en allah blijft de dienaar helpen zolang hij zijn broeder helpt.” oftewel, allah, de verhevene, helpt de mens in de mate waarin hij zijn broeder helpt. zolang de mens dus zijn broeder helpt, zal allah hem helpen. in een andere overlevering zegt de profeet : “wie voorziet in de behoefte van zijn broeder, allah zal in zijn behoefte voorzien.”

‘en wie een pad bewandelt zoekende naar kennis, allah zal voor hem hiermee een pad naar het paradijs vergemakkelijken.’ met andere woorden, wie een weg inslaat zoekende naar kennis -en met kennis wordt hier kennis van de islamitische wetgeving bedoeld- allah zal voor diegene een pad naar het paradijs vergemakkelijken. dit omdat wanneer de mens de wetgeving van allah kent het gemakkelijker voor hem wordt deze te bewandelen. verder is het algemeen bekend dat het pad dat naar allah leidt zijn wetgeving is. als iemand dus kennis opdoet over de wetgeving van allah, zal allah aan de hand hiervan een pad voor hem naar het paradijs vergemakkelijken.

‘en er is geen groep mensen die zich in één van de huizen van allah verzamelt.’ hiermee wordt de moskee bedoeld, want de huizen van allah zijn de moskeeën. zo zegt allah, de verhevene: “in huizen waarvoor allah gebood (hem)erin te eren en zijn naam te gedenken.” (soerat an-noer: 36)

ook zegt hij, de verhevene:“en waarlijk, de moskeeën behoren aan allah toe, roept dan naast allah niet één aan.” (soerat al-djinn: 18)

en verder zegt hij: “en wie is er onrechtvaardiger dan degene die verhindert dat in de moskeeën van allah zijn naam herdacht wordt.” (soerat al-baqarah: 114)

hij schrijft de moskeeën dus toe aan zichzelf omdat dit de plaatsen van zijn herdenking zijn. 

wat betreft zijn uitspraak‘om het boek van allah te reciteren en onderling te bestuderen,’ met reciteren wordt het lezen ervan bedoeld en met bestuderen het elkaar erin onderrichten.

‘of hij doet innerlijke rust op hen neerdalen, en genade zal hen bedekken en de engelen zullen zich om hen scharen.’ innerlijke rust ofwel gemoedsrust en standvastigheid die hij in hun harten doet neerdalen. genade zal hen bedekken en omvatten. en de engelen zullen zich om hen scharen. ‘en allah zal hen gedenken bij degenen die bij hem zijn.’ oftewel, de engelen.

‘en wie vertraagd wordt door zijn daden, zijn goede familienaam zal dit niet kunnen versnellen.’ met andere woorden, wie achterblijft vanwege zijn slechte daden, zijn goede familienaam zal hem niet kunnen baten, in graad doen stijgen of vooruit doen komen. en met de familienaam wordt de afkomst bedoeld.

wat leert deze overlevering ons?

·     het aansporen tot het verhelpen van de moeilijkheden van de gelovige. dit op basis van de uitspraak van de profeet : “wie één van de moeilijkheden van de gelovige verhelpt, allah zal één van zijn moeilijkheden verhelpen op de dag der opstanding.”

·     deze overlevering bevat een verwijzing naar de opstanding en leert ons dat deze dag gepaard gaat met enorme moeilijkheden. allah verduidelijkt dit in zijn uitspraak:“o mensen, vreest jullie heer. waarlijk, de beving van het uur is een grote zaak. op die dag zullen jullie het zien: iedere zogende vrouw zal haar zuigeling veronachtzamen en iedere zwangere vrouw zal haar dracht laten vallen. en jij zult de mensen in een dronken toestand zien, hoewel zij niet dronken zijn, maar de bestraffing van allah is streng.”(soerat al-haddj: 1-2)

·     die dag wordt de dag der opstanding genoemd, omdat de mensen uit hun graven zullen opstaan voor de heer der werelden. op die dag zal er recht worden gesproken en zullen de getuigen worden gehoord.

·     het aansporen tot het vergemakkelijken van de toestand van degenen die in ongemak verkeren. dit op basis van de uitspraak van de profeet : “en wie een ongemak (van een ander)vergemakkelijkt, allah zal in dit wereldse leven en in het hiernamaals zijn ongemak vergemakkelijken.”

en het vergemakkelijken van de toestand van degenen die in ongemak verkeren is afhankelijk van zijn situatie. zo kan de situatie van de schuldenaar die geen geld heeft om zijn schuld af te lossen verlicht worden door hem uitstel van betaling te geven, dan wel een algeheel pardon en het laatste is natuurlijk beter dan een uitstel van betaling.

het vergemakkelijken van degene die getroffen is door een rampspoed kan zijn door hem door deze rampspoed heen te helpen, zijn toestand te verlichten en hem te gedenken aan de beloning die hem te wachten staat voor zijn geduld enz. waar het om gaat is dat het vergemakkelijken verschilt van geval tot geval waarin men zich bevindt.

·     het aansporen tot het bedekken van de fouten van een moslim. dit op basis van de uitspraak van de profeet : “wie de (fouten van een)moslim bedekt, allah zal in dit wereldse leven en in het hiernamaals zijn (fouten)bedekken.” en de bedoeling van het bedekken is het verhullen van een fout. het bedekken van een fout is echter alleen prijzenswaardig als dit een voordeel dient en het hier geen nadeel betreft. een misdadiger bijvoorbeeld, dient niet in bescherming genomen te worden door zijn misdaad te bedekken als hij bekend staat om zijn slechtheid en verdorvenheid. een man daarentegen die het voorkomen heeft van een rechtgeaarde persoon, maar die vervolgens iets doet wat niet toegestaan is, hier kan het in bescherming nemen van hem door zijn fout te bedekken gewenst zijn. voor het bedekken van andermans fouten moet dus gekeken worden naar de voordelen hiervan. het is dus niet gewenst om een persoon die bekend staat om zijn slechtheid en verdorvenheid in bescherming te nemen door zijn fout te bedekken. en degene die het voorkomen heeft van een rechtgeaarde persoon, maar gedaan heeft wat hij heeft gedaan, hier is het verhullen van zijn fout gewenst.

·     het aansporen tot het helpen van de moslimdienaar. allah, helpt de dienaar in de mate waarin hij zijn broeder helpt. dit op basis van de uitspraak van de profeet : “en allah blijft de dienaar helpen zolang hij zijn broeder helpt.”

·     het aansporen tot het zoeken van kennis. dit op basis van de uitspraak van de profeet : “en wie een pad bewandelt zoekende naar kennis, allah zal voor hem hiermee een pad naar het paradijs vergemakkelijken.” de uitleg van het woord ‘pad’ is reeds gegeven. het heeft zowel een figuurlijke als letterlijke betekenis.

·    de gunst van het zich verzamelen door de mensen om de koran te reciteren. dit op basis van de uitspraak van de profeet : “en er is geen groep mensen die zich in één van de huizen van allah verzamelt om het boek van allah te reciteren en onderling te bestuderen, of hij doet innerlijke rust op hen neerdalen, en genade zal hen bedekken en de engelen zullen zich om hen scharen en allah zal hen gedenken bij degenen die bij hem zijn.” deze beloning zal alleen intreden wanneer de mensen zich verzamelen in de huizen van allah, oftewel in één van de moskeeën om zodoende te profiteren van de eerbaarheid van deze plaatsen. de moskeeën zijn immers de beste plaatsen op aarde.

·    het verduidelijken dat tot deze voortreffelijke beloning het nederdalen van innerlijke rust hoort - oftewel gemoedsrust -, genade zal hen bedekken en omvatten, en de engelen zullen zich om hen heen scharen. zij zullen hen van alle kanten omvatten. en allah zal hen gedenken bij degenen die zich bij hem bevinden aan engelen. dit omdat zij allah ook herdachten in een gezelschap. verder zegt allah, de verhevene, in een andere hadieth qoedsiy: “wie mij gedenkt in een gezelschap, ik zal hem gedenken in een gezelschap die beter is dan deze.”

·    de goede familienaam zal niet baten wanneer er geen goede daden zijn verricht. dit op basis van de uitspraak: “en wie vertraagd wordt door zijn daden, zijn goede familienaam zal dit niet kunnen versnellen.”

·     het is van belang dat de mens niet vol raakt van zichzelf. daarentegen dient hij goede daden te verrichten zodat hij het hoogste niveau weet te bereiken.