elleri kaldırmak

“ellerini bazen tekbirle beraber,[1]bazen tekbirden sonra[2]bazen de tekbirden önce kaldırırdı.[3]

“ellerini, parmaklarını açarak kaldırırdı [parmaklarının arasını tam açmaz, birbirine de yapıştırmazdı].[4]

“(ellerini) omuzları hizasına kadar kaldırırdı.[5]bazen de kulak [yumuşağı] hizasına kadar kaldırdığı olurdu.”[6]

sağ eli sol elin üzerine koymak

rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-“sağ elini sol elinin üzerine koyardı.”[7]

Şöyle buyurmaktaydı:

“biz peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-ler topluluğu, orucumuzu acele açmak, sahurumuzu tehir etmek ve namazda sağ elimizi sol elimizin üzerine koymakla emrolunduk.”[8]

“namazda sol elini sağ elinin üstüne koymuş bir adama rastladı. adamın ellerini çözdü ve sağ elini sol elinin üzerine koydu.”[9]

elleri göğüs üzerine koymak

rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-, “sağ elini, sol elinin üstüne, (bazen) bileğe, (bazen de) kolunun üstüne koyardı.”[10]“

sahâbîlerine de bunu emretmiştir.”[11]“bazı zamanlar da sağ eliyle sol elini kavrardı (tutardı).”[12]

“ellerini (de) göğsünün üzerine koyardı.”[13]

“namazda elleri böğürler üzerine koymayı nehyeder-di.”[14]elleri böğür üzerine koymak, rasûlullah’ın nehyettiği elleri bele koyma hareketidir.[15]

---------------------------------------

[1]buhari, nesai

[2]buhari, nesai

[3]buhari, ebu davud

[4]ebu davud, İbn huzeyme (1/62/2 ve 1/64). temam'ül-minne, hakim. hakim sahih demiş, zehebi de ona muvafakat etmiştir.

[5]buhari, nesai

[6]buhari, ebu davud

[7]müslim, ebu davud. bkz. el-İrva 352

[8]İbn hibban ve ziya, sahih bir senedle rivayet etmişlerdir.

[9]ahmed, ebu davud. sahih bir senedle rivayet etmişlerdir.

[10]ebu davud, nesai, İbn huzeyme (1/54/2) sahih bir senedle rivayet etmişlerdir. İbn hibban da sahihtir demiştir (485)

[11]malik, buhari, ebu avane)

[12]nesai, darekutni sahih bir senedle rivayet etmişlerdir. hadiste tutmanında sünnet olduğuna delil vardır. birinci hadiste de koymaya delil vardır. hepsi de sünnettir. bazı müteahhir hanefilerin hasen gördüğü tutmakla koymayı bir arada yapmak ise bidattir. yapılma şekli onların dediği gibi şöyledir: "sağ elini sol elinin üzerine koyar, sol bileğini de sağ elinin baş parmağı ve serce parmağıyla tutar, diğer üç parmağıda açar. bkz. "haşiyatü İbn abidin 1/454" müteahhirlerin söylediklerine aldanma.

[13]ebu davud, İbn huzeyme sahihinde (1/54/2) ahmed, ebu'ş-Şeyh. tarih-u asbahan s. 125 rivayet etmişlerdir. senedlerden birine tirmizi hasendir demiştir. manası da "muvatta" ve buhari'nin sahihinde derinlemesine düşünüldüğünde (anlaşılır). ahkam'ul-cenaiz (s.118)'de bu hadisi yolları hakkında gerekli tetkikleri yaptım.

not: sünnette sabit olan göğüs üzerine koymaktır. bunun muhalifi şekiller ise ya zayıftır veya aslı yoktur. nitekim İmam İshak b. rahuyah bu sünnetle amel etmiştir. mervazi el-mesail (s.222)'de diyor ki: "İshak bize vitir kıldırırdı... kunut yaparken ellerini kaldırırdı, rükudan önce kunut yapardı. ellerini de göğüslerinin üstüne veya altına koyardı." kadı İyad el-maliki de İ'lam kitabının "namazın müstehabları" bölümünde söylediği de böyledir: (s.15, 3. baskı-rabat): "gırtlağa yakın bir yerde sağ eli sol elin üzerine koymak"

abdullah b. ahmed (b. hanbel)'in mesail'inde (s.62) söylediği de buna yakındır. diyor ki:

"babamı, namaz kıldığında ellerini birbirinin üstünde göbeğinin üst tarafında koyduğunu gördüm." bkz. İrva'ul-Ğalil (353)

[14]buhari, müslim. ayrıca bkz. el-İrva' 374

[15]ebû davud, nesai